لوله اتصالات پنج لایه چیست
لوله اتصالات پنج لایه یکی از پرکاربردترین گزینه ها در تأسیسات مکانیکی ساختمانی و صنعتی برای مصارف لوله کشی آب شرب و مصرفی سرد و گرم و سیستم های گرمایشی به شمار می‌روند . لوله از پنج لایه ( دو لایه پلیمر از نوع پلی اتیلن ، دو لایه چسب و یک لایه آلومینیوم ) و اتصالات آن از فلز برنج به صورت کوپلی ، پرسی و کلمپی می باشد .
1 . انواع لوله اتصالات پنج لایه
لوله اتصالات پنج لایه نوعی لوله ترکیبی است که از پنج لایه مجزا تشکیل شده : دو لایه پلیمر پلی اتیلن ، دو لایه چسب و یک لایه میانی از جنس فلز آلومینیوم . لایه های بیرونی و داخلی از پلیمر جنس پلی اتیلن ساخته شده اند ، در حالی که لایه فلزی آلومینیوم در مرکز ، نقش تقویت کننده را ایفا می‌کند . لایه های چسب نیز برای اتصال پایدار پلیمر و آلومینیوم مورد استفاده قرار می گیرند . این ساختار چند لایه موجب شده لوله پنج لایه از نظر ساختار مکانیکی و اجرایی عملکرد قابل توجهی داشته باشد .
پلیمر به کاررفته در این نوع لوله ها معمولاً از جنس پلی اتیلن PE-X یا PE-RT ( پکس یا پرت ) است که مقاومت بالایی در برابر فشار ، حرارت ، خوردگی شیمیایی ، و سرمای شدید دارد . ( برای آشنایی بیشتر با پلیمر پلی اتیلن اینجا کلیک کنید . )
از نظر بهداشتی نیز این نوع لوله ها به دلیل عدم واکنش پذیری و چسبندگی با مایعات و سطح داخلی صاف ، گزینه ای مناسب برای انتقال آب آشامیدنی و مصرفی به شمار می روند . همچنین به دلیل ظاهر مرتب و صاف و انعطاف پذیری بالا در بسیاری از پروژه ها که لوله کشی به صورت روکار ( تعمیراتی ) انجام می شود نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند .
لوله های پنج لایه بسته به نوع مواد پلیمری به کار رفته در ساختار خود ، به چند دسته تقسیم می‌شوند . در ادامه دو نوع رایج از این لوله ها معرفی شده‌اند که خوب است بدانید :
لوله پنج لایه با پلیمر از جنس پلی اتیلن پکس ( PEX-AL-PEX )
در این نوع لوله ، لایه‌های داخلی و خارجی از جنس PEX ( پلی اتیلن با پیوند عرضی و طولی ) هستند و لایه میانی از آلومینیوم ساخته شده است . این ترکیب مقاومت بالایی در برابر فشار ، حرارت و تغییر شکل دارد . یکی از ویژگی های مهم این لوله ها ، خاصیت برگشت پذیری به شکل اولیه پس از اعمال حرارت یا فشار است ، که آن ها را برای سیستم های گرمایش از کف یا تأسیسات آب گرم ایده آل می سازد و تحمل دمایی آن تا 90 درجه می باشد .
لوله پنج لایه از جنس پلی اتیلن پرت ( PERT-AL-PERT )
در این نوع ، لایه های داخلی و خارجی از جنس PERT ( پلی اتیلن با پیوند فقط طولی ) هستند و لایه میانی از آلومینیوم ساخته شده است . این ترکیب فقط برای لوله کشی آب سرد و گرم شرب و مصرفی استفاده می شود و برای انواع سیستم های گرمایشی مناسب نمی باشد و تحمل دمایی آن تا 70 درجه می باشد . ( این نوع لوله انعطاف پذیری بهتری نسبت به نوع PEX دارد )
انواع اتصالات لوله پنج لایه
برای اتصال لوله های پنج لایه ، معمولاً از سه نوع اتصال اصلی استفاده می‌شود : کوپلی ، پرسی و کلمپی . هر یک از این روش ها دارای ساختار خاص و کاربرد مشخصی هستند که در ادامه به صورت مجزا توضیح داده شده اند : ( در کل تمامی اتصالات از جنس فلز برنج می باشد )
این نوع اتصال از اجزایی مانند بدنه اصلی ( از جنس برنج ) ، اورینگ آب بندی و حلقه ی مهار لوله تشکیل شده است . در بسیاری از نمونه ها ، سطح بدنه با لایه ای از نیکل پوشش داده می‌شود تا مقاومت بالاتری در برابر اکسیداسیون و خوردگی ایجاد کند . اتصالات کوپلی به‌صورت مکانیکی و پیچی و بدون نیاز به ابزار خاص نصب می شوند و قابلیت باز و بسته شدن و تعویض دارند مانند ( رابط روپیچ کوپلی ) بنابراین برای پروژه هایی که نیاز به تغییرات احتمالی در آینده وجود دارد ، مناسب ترند . ( از این اتصال معمولا در تعمیرات یا لوله کشی روی کار استفاده می شود )
در این روش ، اتصال با استفاده از دستگاه پرس و حلقه ی استیل فلزی مخصوص ، به‌صورت دائمی روی لوله فشرده می شود . این اتصالات پس از پرس شدن ، غیرقابل باز شدن هستند و اتصال کاملاً ایمن و آب بندی شده ای را فراهم می کنند . اتصالات پرسی معمولاً در پروژه هایی با حجم بالا و نیاز به ایمنی و پایداری بیشتر استفاده می‌شوند مانند ( زانو دیواری پرسی ) چرا که سرعت نصب بالاتر و نشتی کمتر نسبت به انواع پیچی دارند .
اتصالات کلمپی
اتصالات کلمپی نوعی دیگر از اتصالات مکانیکی هستند که با استفاده از پیچ و مهره و حلقه‌های فشاری عمل می کنند . مزیت اصلی این نوع اتصال ، سهولت در نصب و جدا‌سازی است . همچنین به دلیل استحکام نسبی و عدم نیاز به ابزار خاص ، در بسیاری از پروژه های مسکونی یا بازسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد . ( این نوع اتصال برای سیستم های صنعتی با فشار آب بالا یا سایز های بالاتر از 32 میلیمتر پیشنهاد می شود )
2 . مزایا و معایب و کاربرد لوله اتصالات پنج لایه
کاربرد لوله اتصالات پنج لایه : لوله اتصالات پنج لایه به دلیل ویژگی هایی مانند مقاومت حرارتی ، تحمل فشار بالا و انعطاف پذیری ، در بخش های مختلفی از سیستم های تأسیساتی مورد استفاده قرار می گیرند . کاربرد های رایج این لوله ها شامل موارد زیر است :
۱. تأسیسات آبرسانی : در بسیاری از پروژه های ساختمانی و صنعتی از لوله اتصالات پنج لایه برای انتقال آب سرد و گرم استفاده می شود . مقاومت در برابر خوردگی و رسوب گیری ، این لوله ها را برای سیستم های آبرسانی داخلی مناسب کرده است .
۲. سیستم گرمایش از کف : یکی از کاربرد های اصلی لوله اتصالات پنج لایه ، نصب در سیستم های گرمایش از کف است . تحمل دمای بالا و انعطاف پذیری مناسب ، امکان نصب راحت در سطوح کف را فراهم می‌کند . ( این مزیت فقط شامل لوله های از نوع پکس PEX می باشد )
۳. سیستم های گرمایشی و سرمایشی مرکزی : در سیستم های تهویه مطبوع ، رادیاتور های دیواری یا فن‌کویل ها ، این لوله ها برای توزیع آب گرم و سرد مورد استفاده قرار می گیرند .
مزایا لوله اتصالات پنج لایه
مقاومت حرارتی بالا ( تا 90 درجه سانتیگراد به صورت مداوم )
مقاوم در برابر خوردگی و رسوب گیری
عمر طولانی (حدود 50 سال)
سبک وزن و انعطاف پذیر و عدم نفوذ اکسیژن
نصب آسان و سریع
انبساط طولی بسیار کم
معایب لوله اتصالات پنج لایه
حساسیت به نور UV ( به هیچ عنوان در مقابل نور مستقیم خورشید اجرا نشود مگر با روکش های مناسب لوله )
نیاز به ابزار خاص برای اجرا ( دستگاه پرس )
هزینه بالا
به علت اینکه هر لایه با متریال متفاوتی تولید می شود امکان بازیافت ندارد .
عدم دسترسی به همه اقلام ( تولید کم در کشور )
3 . استانداردهای ملی ایران برای لوله اتصالات پنج لایه
استاندارد ملی ایران برای لوله اتصالات پنج لایه در دو بخش لوله و اتصال به شرح زیر می باشد :
استاندارد لوله پنج لایه ISIRI 12753-2 سامانه های لوله گذاری لوله های چند لایه برای تاسیسات آب سرد و گرم داخل ساختمان ( لوله ها )
استاندارد اتصالات پنج لایه ISIRI 12753-3 سیستم لوله های چند لایه برای لوله کشی آب سرد و گرم داخل ساختمان ( اتصالات )
4 . سوالات متداول در رابطه با اجرا و نگهداری از لوله اتصالات پنج لایه
آیا لوله اتصالات پنج لایه مناسب برای آب گرم ( گرمایش ) هست ؟ نوع PEX بله چون تا 90 درجه تحمل دما دارد ولی نوع PERT خیر چون تا 70 درجه تحمل دما دارد و برای آب گرم از نوع مصرفی فقط مناسب می باشد .
می توان در فضای باز نصب و اجرا کرد ؟ خیر، مگر با روکش و عایق مخصوص
تفاوت PEX و PERT در چیست ؟ تفاوت در تحمل دمای بالاتر دارند و میزان انعطاف
لوله اتصالات تک لایه بهتر است یا لوله اتصالات پنج لایه ؟ تک لایه ارزان تر در دسترس تر می باشد و چند لایه گران تر و اجرای آن نیز ساده تر می باشد ( در کل در شرایط کیفیت استاندارد هر دو محصول مناسب لوله کشی آب سرد و گرم می باشند ، انتخاب خریدار بسته به بودجه و زمان دارد – تک لایه ارزان با اجرای زمان بر – چند لایه گران با اجرای سریع تر )
( برای آشنایی بیشتر با لوله اتصالات تک لایه پلی پروپیلن اینجا کلیک کنید )
آیا می توان از لوله اتصالات تک لایه و لوله اتصالات پنج لایه هم زمان و به صورت تلفیقی استفاده کرد ؟ بله در پروژه های بزرگ ساختمانی یا صنعتی می توان از هر دو برای هم مقرون به صرفه بودن و هم اجرای سریع از هر دو نوع لوله و اتصالات استفاده کرد . به طور مثال می توان در یک ساختمان 30 واحدی ، رایزر ها و انشعابات اصلی ( سایز 32 تا 63 ) را از تک لایه برای مقرون به صرفگی و انشعابات فرعی در هر واحد ( سایز 16 الی 25 ) را از چند لایه برای تسریع در روند کار استفاده کرد .
ابزارآلات مورد نیاز برای اجرای لوله اتصالات پنج لایه چیست ؟ متر ، برقو ( کالیپر ) ، قیچی لوله و دستگاه پرس برای اتصالات پرسی ، آچار فرانسه برای اتصالات کوپلی
برای خرید این محصول ( لوله اتصالات پنج لایه ) از فروشگاه سپهر پایپ ( محصولات استاندارد و با کیفیت ) اینجا کلیک کنید
فایل PDF : لوله اتصالات پنج لایه سپهر پایپ sepehrpipe
