لوله اتصالات پلیکا U-PVC چیست؟ 6 نکته کلیدی
لوله اتصالات پلیکا U-PVC که مخفف “پلی ونیل کلراید سخت شده” هستند، یکی از انواع محصولات مورد استفاده در تاسیسات مکانیکی و الکتریکی به شمار می‌روند. این لوله و اتصالات از پلیمر PVC (پی وی سی) ساخته می‌شوند و به خاطر ویژگی‌های منحصر به فرد خود، در سیستم‌های لوله‌کشی آب، فاضلاب، تهویه و برق کاربرد دارند. به دلیل وزن سبک، قیمت مناسب، دسترسی آسان و عمر طولانی، این محصولات به یکی از گزینه‌های پرطرفدار برای لوله‌کشی در پروژه‌های ساختمانی، صنعتی و کشاورزی تبدیل شده‌اند.
-
کلیات لوله اتصالات پلیکا U-PVC چیست؟
لوله اتصالات پلیکا U-PVC کاربردهای گسترده‌ای در سیستم‌های لوله‌کشی آب، فاضلاب، سیستم تهویه مطبوع و برق به همراه تاسیسات مکانیکی و الکتریکی در ساختمانها، صنایع و کشاورزی دارند.
لوله اتصالات پلیکا U-PVC که به طور خاص از جنس PVC ساخته می‌شوند، در واقع اولین بار توسط شرکتی به نام پلیکا در ایران تولید شدند. به همین دلیل، این نام به عنوان نام عمومی این محصولات برای لوله و اتصالات پی وی سی فاضلاب خاکستری رنگ شناخته شد و عموم مردم به این محصولات “پلیکا” می‌گویند.
ترکیب ماده اولیه از پلیمر PVC (پلی ونیل کلراید) به همراه حدود ۲۰ درصد فیلر معدنی (مانند کربنات کلسیم)، رنگدانه، رزین و پایدارکننده‌ها به تولید U-PVC پی ونیل کلراید سخت (سلب) منجر می‌شود. این محصول، ماده اولیه‌ای برای تولید انواع مختلفی از محصولات شامل در و پنجره‌های پی وی سی، لوله اتصالات پلیکا U-PVC به شمار می‌آید.
تفاوت عمده بین PVC و U-PVC در ترکیب فیلر معدنی و مکمل‌های مختلف با پلیمر پی وی سی است که به ساخت یک ماده جدید برای تولیدات صنعتی مختلف منجر می‌شود. درصد ترکیب PVC، فیلر معدنی و رزین‌ها بر اساس نوع محصول نهایی متفاوت است.
بر اساس استانداردهای ایران، لوله اتصالات پلیکا U-PVC در رنگ‌های مختلفی از سفید تا مشکی (از جمله خاکستری و طوسی) تولید می‌شوند. با اضافه‌کردن رنگدانه‌ای کمتر از یک درصد به ماده اولیه (که به طور معمول از پتروشیمی‌ها سفید و متمایل به کرم است)، رنگ نهایی محصول حاصل می‌شود. به علاوه، تفاوت رنگ به هیچ عنوان بر کیفیت تاثیر نمی‌گذارد و گاهی لوله اتصالات به رنگ‌های زرد و نارنجی نیز تولید می‌شوند.
-
انواع لوله اتصالات پلیکا U-PVC مصارف و سایزبندی
لوله اتصالات پلیکا U-PVC کاربردهای گسترده‌ای در سیستم‌های لوله‌کشی آب، فاضلاب، سیستم تهویه مطبوع و برق به همراه تاسیسات مکانیکی و الکتریکی در ساختمانها، صنایع و کشاورزی دارند. این لوله اتصالات پی وی سی بر اساس وزن و ضخامت به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
لوله و اتصالات سبک (ضعیف): برای لوله‌کشی تاسیسات الکتریکی برق (محافظت از سیم و کابل‌های برق و مخابرات) و سیستم تهویه مطبوع (انواع ونت و هواکش) مناسب‌اند که در آنها هیچ فشاری اضافی بر لوله‌کشی و سیستم تاسیسات وارد نمی‌شود و لوله‌کشی تنها وظیفه حفاظت را بر عهده دارد.
| لوله کشی برق تاسیسات الکتریکی | لوله کشی ونت و هواکش تاسیسات مکانیکی | ||||||||
| سایز لوله (میلیمتر) | 20 | 25 | 32 | 40 | 50 | 63 | 75 | 90 | 110 |
| ضخامت (میلیمتر) | 1.5 | 1.5 | 1.8 | 1.8 | 1.8 | 1.9 | 2.2 | 2.2 | 2.2 |
| وزن شاخه 6 متری (کیلوگرم) | 0.800 | 1 | 1.550 | 2.150 | 2.600 | 3.400 | 4.600 | 6 | 6.700 |
اتصالات ضغیف از انواع بوشن کوپلینگ، زانو برقی عصایی و سه راهی برق برای تاسیسات الکتریکی و بوشن، زانویی و سه راهی های 45 درجه و 90 درجه مساوی و تبدیلی، برای ونت و هواکش تشکیل شده است.
لوله و اتصالات نیمه‌قوی (وزن متوسط): برای لوله‌کشی تاسیسات مکانیکی فاضلاب، دفع آب باران و همچنین لوله‌کشی تاسیسات الکتریکی برق فشار قوی (محافظت از سیم و کابل برق و مخابرات فشار قوی) مناسب‌اند که به‌صورت دفنی و تحت فشار نصب می‌شوند. این نوع لوله‌اتصالات برای تاسیسات مکانیکی و الکتریکی با فشار و بار متوسط طراحی شده‌اند.
| لوله کشی برق تاسیسات الکتریکی تحت فشار | لوله کشی فاضلاب و دفع باران تاسیسات مکانیکی | ||||||||
| سایز لوله (میلیمتر) | 20 | 25 | 32 | 40 | 50 | 63 | 75 | 90 | 110 |
| ضخامت (میلیمتر) | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3.2 |
| وزن شاخه 6 متری (کیلوگرم) | 1 | 1.200 | 1.800 | 3.250 | 4.200 | 5.250 | 6.350 | 7.600 | 10 |
اتصالات نیمه قوی از انواع بوشن کوپلینگ، تبدیل، زانویی و سه راهی های 45 درجه و 90 درجه مساوی و تبدیلی برای لوله کشی فاضلاب تشکیل شده است.
لوله و اتصالات قوی (سنگین): به‌طور معمول برای لوله‌کشی آب شرب و تحت فشار در رایزرهای اصلی (سایز بزرگ) در ساختمان‌های بلند، تاسیسات استخر، و موتورخانه‌های صنعتی و کشاورزی استفاده می‌شوند. تفاوت اصلی این نوع محصولات علاوه بر وزن و ضخامت، استفاده از رزین‌های پایه معدنی مانند روی و منیزیم به جای سرب در فرآیند تولید است که باعث می‌شود برای مصارف آب و بهداشت ایمن باشد.
| لوله کشی آب تحت فشار تاسیسات مکانیکی (شاخه 5 متری) | |||||||||
| سایز لوله (میلیمتر) | 20 | 25 | 32 | 40 | 50 | 63 | 75 | 90 | 110 |
| ضخامت (میلیمتر) | 2 | 2.3 | 2.9 | 3.7 | 3.7 | 4.7 | 5.6 | 6 | 6.6 |
| وزن شاخه 5 متری (کیلوگرم) | 1 | 1.500 | 2.400 | 3.700 | 4.700 | 7.500 | 10.600 | 15.400 | 18.800 |
نکته: ابعاد، وزن و اندازه های سه جدول بالا به صورت اسمی و میانگین است که کارخانجات مختلف بر حسب نیاز مشتری و استاندارد های مختص خود آن را تغییر میدهند.
لوله‌های پی وی سی در بازار ایران معمولاً در شاخه‌های 6 متری (گاهی نوع قوی آن در شاخه‌های 4 یا 5 متری) تولید و عرضه می‌شوند. سایز بندی محصولات لوله اتصالات پلیکا U-PVC از 20 تا 40 میلیمتر برای تاسیسات الکتریکی و مخابراتی، از 40 تا 63 میلیمتر برای لوله‌کشی آب تحت فشار و از 63 تا 160 میلیمتر برای فاضلاب است. در موارد خاص و صنعتی یا بین شهری این سایز ممکن است تا 500 میلیمتر و بیشتر هم تولید گردد.
لوله اتصالات پلیکا U-PVC در دو نوع چسبی و پوش فیت قابل اجرا هستند. نوع چسبی بیشترین سهم بازار را دارد و از نظر هزینه و دسترسی مناسب‌تر است. نوع پوش فیت به‌صورت بست و با فشاری با اورینگ برای آب بندی اجرا می‌شود که این روش هزینه بیشتری دارد اما سریع‌تر انجام می‌شود. (شکل و سایز بندی محصولات در دو نوع چسبی و پوش فیت متفاوت است.)
-
مزایا و معایب لوله اتصالات پلیکا U-PVC
مزایا لوله و اتصالات پی وی سی:
- قیمت مناسب به دلیل تولید انبوه پی وی سی و فرآوری محصول نهایی در ایران.
- مقاوم در برابر خوردگی ناشی از انواع اسیدها و بازها و سایر مواد شیمیایی.
- خاصیت ضد حریق و عدم قابلیت اشتعال.
- غیر هادی در زمینه الکتریسیته و حرارت.
- دارای وزن سبک و انعطاف‌پذیر.
معایب لوله و اتصالات پی وی سی:
- شکنندگی در ابعاد بزرگ.
- مشکلات حمل و نقل به دلیل طول 6 متری لوله‌ها.
- عدم رعایت برخی استانداردهای ابعادی در بعضی برندها به دلیل فرسودگی ماشین‌آلات، که می‌تواند منجر به تولید محصولات با ابعاد غیر استاندارد شود.
نکته: برخی تولیدکنندگان با افزودن گرافیک و طراحی‌های مختلف به لوله اتصالات پلیکا U-PVC ادعای تولید لوله‌های بی‌صدا دارند، که این ادعا نادرست است. برای کاهش صدا در سیستم‌های لوله‌کشی، باید از پوشش‌های عایق خاص یا لوله‌های سه لایه (که یک لایه فوم در وسط دارند) استفاده شود، که این روش مقرون به صرفه نیست و تنها در موارد خاص مانند مراکز درمانی توصیه می‌شود.
-
استاندارد های ملی ایران برای انواع لوله اتصالات پلیکا U-PVC
استاندارد های ملی ایران برای لوله اتصالات پلیکا U-PVC بسته به مصرف و نوع آن در لوله کشی های پی وی سی تاسیسات مختلف آب رسانی، برقی، فاضلابی، کشاورزی، صنعتی و بین شهری متفاوت است.
استاندارد لوله اتصالات U-PVC برقی ISIRI 11215-21 لوله کشی تاسیسات الکتریکی محافظ سیم و کابل برق و مخابرات.
استاندارد لوله اتصالات U-PVC ناودانی ISIRI 12142-1 لوله اتصالات جهت سیستم هاي لوله کشی آب باران و ناودانی.
استاندارد لوله اتصالات U-PVC فاضلاب شهری ISIRI 9118-1 لوله اتصالات جهت سیستم های فاضلاب شهری.
استاندارد لوله اتصالات U-PVC فاضلاب ساختمانی ISIRI 9119-1 لوله اتصالات جهت تاسیسات فاضلاب ساختمانی و خانگی.
استاندارد لوله U-PVC آبرسانی ISIRI 13361-2 تاسیسات مکانیکی لوله کشی آب شرب و مصرفی تحت فشار. (لوله ها)
استاندارد اتصالات U-PVC آبرسانی ISIRI 13361-3 تاسیسات مکانیکی لوله کشی آب شرب و مصرفی تحت فشار. (اتصالات)
-
نکات فنی و اصول اجرایی لوله کشی تاسیسات مکانیکی و الکتریکی آب، فاضلاب و برق با لوله اتصالات پلیکا U-PVC پی وی سی
لوله‌های اتصالات پی وی سی به‌عنوان رایج‌ترین نوع لوله‌ها در سیستم‌های آب، فاضلاب و برق مورد استفاده قرار می‌گیرند. نصب و اجرای این لوله‌ها به رعایت اصول و نکات خاصی نیاز دارد. در این مقاله، به آموزش نصب و اتصال لوله‌های U-PVC و نیز رفع مشکلات ممکن می‌پردازیم.
از مهم‌ترین اصول لوله‌کشی آب ساختمان میتوان به تعیین محل مناسب، مشخص کردن اتصالات، نوع عملکرد سیستم لوله‌کشی و توجه به قطر لوله‌ها اشاره کرد. لوله‌های پی وی سی با روش‌های مختلفی همچون چسبی، جوشی و اورینگی به یکدیگر متصل می‌شوند که این امر کار با آنها را آسان‌تر می‌کند.
برای نصب لوله اتصالات پلیکا U-PVC، تعیین مسیر و نقشه دقیق سیستم لوله‌کشی ضروری است، چرا که در یک ساختمان علاوه بر لوله‌کشی، تأسیسات دیگری نیز باید اجرا شود و از هرگونه تداخل باید جلوگیری شود. پس از تهیه نقشه، لوله‌ها باید با ابعاد مناسب برش داده شوند. این برش‌ها باید به‌گونه‌ای صورت گیرد که اتصال لوله‌ها به‌خوبی انجام شود.
در مرحله بعد، لوله‌های برش داده شده باید از لحاظ ظاهری چک شوند تا از سلامت آنها اطمینان حاصل شود. پس از آن، با استفاده از اتصالات و لوازمی مانند چسب، میتوان اقدام به نصب نمود. در مرحله نهایی نیز باید سیستم لوله‌کشی مورد بررسی قرار گیرد و هرگونه ایراد برطرف شده و قبل از انجام کارهایی مانند ملات‌ریزی و کاشی‌کاری، تست و تأیید شود.
روش‌های نصب لوله‌های پی وی سی
نصب و اتصال لوله‌های پلیکا می‌تواند به دو روش مختلف صورت گیرد که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.
اتصال چسبی: اتصال چسبی از رایج‌ترین روش‌های اتصال لوله‌های پلیکا محسوب می‌شود. این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که لوله‌ها به‌صورت افقی به یکدیگر متصل شوند. در این روش، از چسب‌های مخصوص استفاده می‌شود. این چسب باعث ایجاد جوش سرد بین دو لوله می‌شود. برای نصب لوله‌های پلیکا U-PVC به نکات زیر توجه نمایید:
- اندازه و ابعاد لوله‌ها را مشخص کنید و آنها را برش دهید.
- قسمت‌های برش‌خورده را با سوهان صاف کرده و از هرگونه ضایعات پاک کنید.
- جداره خارجی لوله‌ها را با سمباده زبر کنید تا چسب به خوبی بچسبد.
- جداره خارجی لوله را به چسب مخصوص پی وی سی آغشته کنید.
- لوله را به‌گونه‌ای در فیتینگ جاگذاری کنید که کاملاً محکم شود.
- چسب‌های اضافی را از روی سطح لوله پاک کنید.
اتصال اورینگی (پوش فیت): این روش جدیدی برای اتصال لوله‌های پی وی سی است که در آن از اورینگ‌های لاستیکی در داخل قسمت کوپله شده استفاده می‌شود. اتصال اورینگی بیشتر در شبکه‌های فاضلاب کاربرد دارد و نیاز به تجهیزات خاصی ندارد. از مهم‌ترین مزایای این روش میتوان به انعطاف‌پذیری بالا، تعمیرات آسان و سرعت اجرا اشاره کرد.
نکات مهم در نصب و اتصال لوله‌های پلیکا U-PVC
هرچند لوله‌های پی وی سی مزایای زیادی دارند، اما استفاده از آنها نیاز به دقت و توجه دارد. نکات زیر در این زمینه حائز اهمیت است:
- دو سر لوله نباید به دیوار یا نقاط کور متصل شود.
- محل نصب باید فضای کافی برای انبساط و انقباض لوله داشته باشد.
- برای مهار لوله‌ها از گیره‌های مخصوص استفاده شود.
- در شرایط دمایی متفاوت، باید از عایق مناسب استفاده کنید.
- میزان انبساط لوله‌های پلیکا بیشتر از لوله‌های مسی و فولادی است.
لوله اتصالات پی وی سی طیف وسیعی از تاسیسات مکانیکی و الکتریکی ساختمانی، صنعتی و کشاورزی را تشکیل میدهند، که در اینجا کلیات لوله کشی در مقررات ملی ساختمان مباحث 13، 14 و 16 ارایه شده است:
مقررات ملی ساختمان مبحث سیزدهم ویرایش سوم 1395، طرح و اجراي تأسيسات برقي ساختمانها
مقررات ملی ساختمان مبحث چهاردهم ویرایش سوم 1396، تاسیسات مکانیکی
مقررات ملی ساختمان مبحث شانزدهم ویرایش چهارم 1396، تاسیسات بهداشتی
-
سوالات متداول در خصوص اجرا، نصب و نگهداری از لوله اتصالات پلیکا U-PVC و برقی
میزان کیفیت و رنگ محصول: آیا کیفیت لوله اتصالات پلیکا U-PVC در رنگ‌های مختلف مانند سفید و طوسی متفاوت است؟ خیر، ماده اولیه PVC معمولاً رنگی سفید مایل به کرم دارد و طبق استانداردهای ایران، رنگ‌های مجاز از سفید تا مشکی متغیر است. در مواردی، برخی محصولات ممکن است به رنگ زرد یا نارنجی نیز تولید شوند. این رنگ‌ها با افزودن رنگدانه‌ها در زمان تولید ایجاد می‌شوند.
ترکیب لوله اتصالات پلیکا U-PVC: آیا تمام لوله اتصالات پلیکا U-PVC از مواد اولیه PVC پی وی سی ساخته می‌شوند؟ خیر، ماده اولیه PVC (پلی ونیل کلراید) با افزودن ترکیباتی مانند فیلر، استابلایزر، رنگدانه، و روان‌کننده‌ها در دماهای مشخص به U-PVC سخت تبدیل می‌شود که ماده‌ای مناسب برای صنایع مختلف از جمله تولید لوله اتصالات تاسیسات مکانیکی و الکتریکی آب، فاضلاب، ناودانی و محافظ سیم و کابل برق است.
نوع اجرای اتصالات فاضلابی: اجرا با لوله‌های چسبی بهتر است یا پوش فیت؟ نوع و اندازه لوله‌ها در سیستم‌های چسبی ارزانتر و در دسترس‌تر بوده و در مقابل، نوع پوش فیت گران‌تر و سریع‌تر نصب می‌شود. انتخاب روش مناسب به بودجه و زمان پروژه بستگی دارد و در پروژه‌های بلند مرتبه میتوان از هر دو روش به صورت ترکیبی برای بهینه‌سازی هزینه و زمان استفاده کرد.
تفاوت لوله‌های فاضلابی سایلنت و معمولی: تفاوت لوله‌های فاضلابی بی‌صدا (سایلنت) و معمولی چیست؟ با نصب صحیح و استفاده از اتصالات مناسب و عایق های صوتی میتوان صدای سیالات آب و فاضلاب را به میزان قابل توجهی کاهش داد. همچنین استفاده از اتصالات سه لایه (با لایه میانی فومی) نیز موثر است، هرچند که هزینه بیشتری دارد. اما به طور معمول لوله اتصالات پلیکا موجود در بازار از نوع ساده و بعضا برخی تولیدکنندگان با افزودن گرافیک و طراحی‌های مختلف به لوله اتصالات پلیکا U-PVC ادعای تولید لوله‌های بی‌صدا دارند، که این ادعا کاملا نادرست است.
استفاده از لوله اتصالات پلیکا U-PVC در فضای باز: آیا میتوان لوله اتصالات پلیکا U-PVC را در فضای باز نصب کرد؟ خیر، این نوع محصولات به اشعه UV نور خورشید حساس هستند و ممکن است با گذشت زمان ترک بخورند یا پوسیده شوند. اما برای نصب ونت هواکش در پشت بام، میتوان از پوشش‌های ضد UV استفاده کرد.
مقایسه لوله‌های پلیکا و لایه‌های مختلف: برای لوله‌کشی استخر یا رایزرهای بزرگ ساختمان، لوله اتصالات پلیکا U-PVC فشار قوی بهتر است یا تک لایه یا پنج لایه؟ از لحاظ کیفیت، هر سه نوع در استانداردهای تولید کارایی مشابهی دارند، ولی تفاوت اصلی در هزینه و سهولت نصب آنهاست. لوله‌های تک لایه ارزانتر اما نصب آنها دشوارتر است، در حالی که U-PVC فشار قوی از نظر قیمت و زمان متوسط و پنج لایه گران‌تر اما ساده‌تر در نصب است.
برای آشنایی بیشتر با لوله اتصالات تک لایه پلی پروپیلن اینجا و لوله اتصالات پنج لایه اینجا کلیک کنید.
تفاوت لوله‌های خم سرد و گرم برقی: تفاوت بین لوله‌های خم سرد و گرم چیست؟ این اصطلاحات به تفاوت در روش خم کردن لوله‌ها اشاره دارد. خم سرد به لوله‌هایی گفته می‌شود که در دمای محیط قابلیت خم شدن دارند و خم گرم به لوله‌هایی اطلاق می‌شود که تنها با حرارت و شعله میتوان آنها را خم کرد. کیفیت نهایی لوله‌ها به نسبت مواد اولیه و میزان فیلر موجود در آنها بستگی دارد. نکته قابل توجه اینکه این اصطلاحات مرجع علمی نداشته و تعیین کیفیت عامه بازاری است که در استاندارد های ذکر شده ملی و بین المللی وجود خارجی ندارد.
هر چه ماده PVC بیشتر (80 درصد در کیفیت استاندارد) لوله انعطاف پذیر تر و هرچه میزان فیلر بیشتر شود لوله شکننده تر است. بعضا دیده شده که افرادی تشخیص کیفیت را از ظاهر براق و رنگ سفید لوله قضاوت می کنند که این یک امر اشتباه است. تشخیص کیفیت لوله برقی نوع خم سرد و گرم از ظاهر و رنگ لوله امکان پذیر نیست.
نکته دیگر آن که برای تولید ارزانتر و استفاده بیشتر از فیلر های معدنی، با ترکیب مکمل و رزین های جدید میتوان لوله های نشکن تولید کرد و فقط با انجام تست های آزمایشگاهی کیفیت محصول قابل تشخیص است
نوع چسب مناسب برای لوله‌کشی: برای نصب لوله اتصالات پلیکا U-PVC از چه نوع چسبی باید استفاده کرد؟ سه نوع چسب مناسب وجود دارد: چسب پی وی سی فشار ضعیف برای لوله‌کشی تاسیسات الکتریکی، چسب فشار قوی برای تاسیسات فاضلاب، و چسب‌های دو جزئی برای لوله‌کشی آب تحت فشار. همچنین، استفاده از کلینر قبل از چسباندن برای تمیز کردن سطوح توصیه می‌شود.
برای خرید لوله اتصالات پلیکا U-PVC با استاندارد و قیمت مناسب، از فروشگاه سپهر پایپ اینجا کلیک کنید.
برای مشاوره و پاسخ به سوالات بیشتر، با ما تماس بگیرید:
09120420562 / 09120420564
مبحث فوق کاملا کامل و مفید هست و برای دوستان توصیه میکنم.